दोन रुपयात रुग्ण बरा करणारा ‘टू रुपये डॉक्टर’ डॉ. ए. के. रैरु गोपाल यांचे निधन
प्रस्तावना:
एका बातमीने थरकाप उडवला
४ ऑगस्ट २०२५ रोजी केरळ राज्यातील कन्नूर या छोट्याशा गावातून एक हृदयद्रावक बातमी संपूर्ण भारतभर पसरली —
‘टू रुपये डॉक्टर’ म्हणून ओळखले जाणारे डॉ. ए. के. रैरु गोपाल यांचे निधन झाले.
ही बातमी जशी सोशल मीडियावर पसरली, तसा देशभरातून श्रद्धांजलीचा ओघ सुरू झाला.
ज्यांनी स्वतःसाठी काही मागितले नाही, पैशांच्या मागे धावले नाहीत, तर आयुष्यभर फक्त आणि फक्त गरीब रुग्णांच्या सेवेसाठी स्वतःला झोकून दिले — अशा डॉक्टरांच्या जाण्याने केवळ कन्नूरच नव्हे तर संपूर्ण देश शोकसागरात बुडाला.
बालपण: गरिबीने शिकवलेली माणुसकी
डॉ. गोपाल यांचा जन्म एका साध्या कुटुंबात झाला. वडील शेतकरी; आई गृहिणी. घरची परिस्थिती इतकी साधी की अनेकवेळा शिक्षणाची फी भरणेही कठीण व्हायचे.
लहानपणीच त्यांनी पाहिलेले वास्तव म्हणजे — गावातील लोक आजारी पडल्यावर पैशाअभावी योग्य उपचार न मिळाल्याने त्रस्त व्हायचे.
याच बालपणीच्या अनुभवांनी त्यांच्या मनात एक ठाम विचार रोवला:
“माझ्या हातात सामर्थ्य आले की, गरीब रुग्णाला कधीच पैशाअभावी त्रास होऊ देणार नाही.”
शिक्षणाची ओढ आणि डॉक्टर होण्याचा प्रवास
शालेय जीवनात ते अत्यंत हुशार विद्यार्थी म्हणून ओळखले जात.
-
शिक्षकांचे लाडके, मित्रांच्या नजरेत आदर्श.
-
घरच्या परिस्थितीने मर्यादा आणल्या, पण शिष्यवृत्ती आणि स्वतःच्या कष्टावर त्यांनी वैद्यकीय शिक्षण घेतले.
-
शिक्षणादरम्यान त्यांनी रुग्णालयात इंटर्नशिप करताना गरीब रुग्णांवरील अन्याय प्रत्यक्ष पाहिला.
त्याच वेळी त्यांनी मनाशी निश्चय केला:
“डॉक्टर होणे म्हणजे केवळ पैसा कमावणे नाही, तर सेवा करणे हेच खरे ध्येय आहे.”
करिअरच्या दोन वाटा — आणि धाडसी निवड
वैद्यकीय शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर त्यांच्या जीवनात दोन वाटा होत्या:
-
मोठ्या शहरात स्थायिक होऊन लाखोंची कमाई करणे.
-
गावोगाव फिरून गरीब लोकांची सेवा करणे.
बहुतेक जण पहिली वाट निवडतात; पण डॉ. गोपाल यांनी दुसरी वाट निवडली.
हा निर्णय त्यांच्या जीवनाचा टर्निंग पॉइंट ठरला. यामुळेच ते पुढे ‘जनतेचे डॉक्टर’ म्हणून ओळखले गेले.
‘टू रुपये डॉक्टर’ ही ओळख कशी मिळाली?
डॉ. गोपाल यांनी त्यांच्या दवाखान्यात येणाऱ्या रुग्णांकडून फी म्हणून फक्त दोन रुपये घेतली.
-
महागाई कितीही वाढली तरी त्यांच्या फीमध्ये कधीही बदल झाला नाही.
-
जे रुग्ण दोन रुपयेही देऊ शकत नव्हते, त्यांच्याकडून त्यांनी कधीही फी घेतली नाही.
-
त्यांच्यासाठी डॉक्टरकी ही नोकरी नव्हती; ती मानवी सेवेचे व्रत होते.
यामुळेच लोक त्यांना प्रेमाने ‘टू रुपये डॉक्टर’ म्हणू लागले.
त्यांचा दैनंदिन दिनक्रम: सेवा हेच जीवन
त्यांचे जीवन अतिशय शिस्तबद्ध व सेवाभावी होते:
-
पहाटे ४ वाजता उठून प्रार्थना आणि हलका व्यायाम
-
सकाळी ५ वाजता दवाखान्याची तयारी
-
सकाळी ६ ते संध्याकाळी ४ पर्यंत सतत रुग्णसेवा
-
मध्ये फक्त थोडा वेळ चहा‑पाण्यासाठी
-
सुट्ट्या, सण, वैयक्तिक कारण — काहीही असो, दवाखाना कधीच बंद नसायचा
समाजासाठी आधारवड
कन्नूर आणि आसपासच्या गावांसाठी ते देवासमान होते.
-
वृद्ध, शेतकरी, मजूर, महिला — ज्यांना मोठ्या रुग्णालयात जाणे परवडत नव्हते, त्यांच्यासाठी तेच आधार होते.
-
औषध नसली तरी त्यांच्या प्रेमळ शब्दांनी रुग्णांच्या मनाला दिलासा मिळायचा.
-
अनेक वृद्ध रुग्ण म्हणायचे, “गोपाल डॉक्टर म्हणजे आमच्या घरचा माणूसच.”
माणुसकीचे ध्येय आणि तत्त्वज्ञान
त्यांचे ब्रीदवाक्य होते:
“सेवा हीच खरी पूजा.”
-
त्यांनी आयुष्यभर मोठ्या गाड्या, बंगल्यांचा मोह केला नाही.
-
श्रीमंत लोकांनी मदत ऑफर केली, पण त्यांनी ती नम्रपणे नाकारली.
-
त्यांच्या मते खरे समाधान हे पैशात नसून रुग्णांच्या चेहऱ्यावरच्या हास्यात आहे.
वैद्यकीय क्षेत्रातील योगदान
-
हजारो रुग्णांचे प्राण वाचवले.
-
प्राथमिक उपचारांपासून गंभीर आजारांपर्यंत अफाट अनुभव.
-
तरुण डॉक्टरांसाठी आदर्श —
“डॉक्टर होणे म्हणजे पैसा नव्हे, माणुसकी जपणे आहे.” -
अनेक विद्यार्थ्यांना मोफत मार्गदर्शन व शिष्यवृत्ती देऊन डॉक्टर बनवले.
त्यांच्या निधनाने निर्माण झालेली पोकळी
त्यांच्या जाण्याने गावात एक मोठे शून्य निर्माण झाले आहे.
आज त्यांचा दवाखाना रिकामा आहे; तरी प्रत्येक भिंतीत त्यांच्या सेवेच्या आठवणी आहेत.
गावकऱ्यांच्या डोळ्यांत पाणी —
“आपल्या कुटुंबातीलच एखादा माणूस हरवला” असे प्रत्येकाला वाटते.
देशभरातून उमटलेला प्रतिसाद
-
सोशल मीडियावर श्रद्धांजली संदेशांचा वर्षाव झाला.
-
केरळ सरकारकडून अधिकृत शोकसभा आयोजित केली गेली.
-
अनेक नामांकित डॉक्टरांनी त्यांना “गरीबांचा देवदूत” म्हणून गौरविले.
-
तरुण पिढीने त्यांच्या कार्यावर आधारित सोशल कॅम्पेन सुरू केले.
जनतेच्या मनातील जागा
त्यांच्या दवाखान्याजवळ अजूनही रुग्ण उभे असतात; जणू काही डॉक्टर परत येतील अशी आशा.
ज्यांनी त्यांच्या हातून उपचार घेतले, त्यांच्यासाठी ते आजही जिवंत आहेत.
एका वृद्ध रुग्णाची प्रतिक्रिया:
“दोन रुपयांनी आमचे जीव वाचवणारे डॉक्टर देवासमान होते.”
प्रेरणादायी विचार आणि कोट्स
डॉ. गोपाल यांचे काही अमूल्य विचार आजही मार्गदर्शक आहेत:
-
“रुग्ण म्हणजे फक्त पेशंट नंबर नाही, तो माझा भाऊ किंवा बहीण आहे.”
-
“दोन रुपये घेतले तरी समाधान हजार रुपयांपेक्षा जास्त आहे.”
-
“जग बदलायला मोठे काम नको, फक्त एक मनापासूनची सेवा पुरेशी आहे.”
जीवनातून मिळालेले धडे
-
पैशापेक्षा माणुसकी महत्त्वाची आहे.
-
एकटा माणूसही हजारोंचे जीवन बदलू शकतो.
-
सेवा म्हणजे देणगी नव्हे, तर मनापासून दिलेली साथ.
-
गरजूंकडे नेहमी सहानुभूतीने पाहिले पाहिजे.
-
खरे समाधान हे रुग्णांच्या चेहऱ्यावरच्या हसण्यात आहे.
त्यांच्या वारशाला पुढे कसा न्यायचा?
-
त्यांच्या नावाने मोफत आरोग्य शिबिरे सुरू करणे.
-
गरीब विद्यार्थ्यांसाठी वैद्यकीय शिक्षण शिष्यवृत्ती सुरू करणे.
-
त्यांच्या जीवनावर पुस्तकं, माहितीपट तयार करून पुढच्या पिढीला प्रेरणा देणे.
-
स्थानिक पातळीवर “टू रुपये हेल्थ क्लिनिक” सुरू करणे.
-
शाळांमध्ये माणुसकी व सेवाभाव शिकवणारे विशेष कार्यक्रम राबवणे.
निष्कर्ष: खरे नायक गाजावाजाशिवाय जग बदलतात
डॉ. गोपाल यांचे निधन ही केवळ एका व्यक्तीची हानी नाही, तर माणुसकीच्या युगाचा अंत आहे.
त्यांचे जीवन आपल्याला शिकवते —
“खरे नायक तेच, जे गाजावाजा न करता शांतपणे जग बदलतात.”
0 टिप्पण्या